Bu makalaye baktıysanız şayet,demekki epeyce bir çizim yaptıktan sonra ,muhtemelen ben nerede hata yapıyorumda tam olmuyor dediğinizi duyar gibiyim.
Karakalem portre,her ne kadar diğer görsel sanatlar içinde en kolayı gibi gözükse de,aslında en zorudur.Neden mi? iki renk arasında çalışıyorsunuz.Siyah ve beyazın karışımdan çıkacak bütün grilerin şiddeti,beyazın ışık şiddeti,siyahın kalemle kağıt arasındaki basınçtan doğan tonları v.s.
Nasıl ayarlıcam ? nereden başlıcam ?
Çizimin kaba taslağı çıktan sonra ,ben en koyu alanı ve açık alanı belirliyorum.Mesela,en koyu kaşlar ise,ya da saç ise,ondan sonraki koyu alana bakarım.nasıl mı? örnek dudak koyuluğu,burun kenarındaki gölge,boyun altı gölge,kulak içindeki kıvrımlardan doğan gölgeler,nemsiz gibi gözüksede önemli olan burun deliği koyuluğu !... bunlara hızlıca bakıp kalem seçimi yaparım.
Örneğin en çok sorulan karakalemde göz nasıl çizilir ?
Göz çizimi ilkin kaba taslağı çıkarılır.Sonra en koyu kısım olan gözbebeği yani pupil çizilir.Göz bebeği için en koyu kurşun kalem seçilmelidir.Örnek bu konuda en iyisi,şayet bulabilirseniz staedlerin lumograph mono setindeki 8B doğru tercih olacaktır.Eğer bulamazsanız zaten faberin 8b leri köylerde bile var.Faber castelinde unutmayın iki çeşidi var.Genelde bilinmez ya da aynı sanırlar.Oysa Türk malı faber ile ithal faber arasında çok fark vardır.Yerli olan mavidir.İthal olan yeşildir.Ben bazen ithal olanın yani faber castel 9000 serisinin 2b ile 5b arasındaki kalemeri kullanırım.İthal faberi(faber castel 9000) genelde deri tonlarında kullanırım.Yumuşak olduğu için kağıtta tahribat yapmıyor.Kağıdı derin kesiklerle tahrip etmiyor.
Göz bebeğinin ışıklı alanlarına kalem değmemesine dikkat edin !!! çünkü silinince bile hafif iz bıraksa ışıltının şiddetini düşürür.Geri dönüşü olmaz.
Göz bebeği çizildikten sonra ,iris dediğimiz göz yuvarlağının diğer dolgu kısmını gözün durumuna göre ,yani rengi,aldığı ışığın şiddeti,gölgesi v.s her insana göre değişir.Burasını doldururken yapılan en büyük hata ,ezbere çizim yapmaktır.göze dikkatlice bakıp ,diğer çizilen alanlardanda ton desteği alıp (örnek dudağı çizmişsiniz,baktınız ki dudak koyuluğuyla göz rengi aynı tonda o zaman aynı olmalı,dikkat ! bu bile benzerliği etkiler.)göz rengi çizilirken fotoğrafı siyah beyaza çevirip ona gör kalem seçmeniz hatayı en aza indirir.Kalem seçimi tona göre olur.Mavi göz ışığıda tam almışsa tabiki 2b den yukarı kalem kullanmamak gerek.Tabi renk aslında önemli değil,önemli olan aldığı ışık şiddetidir.Kahverengi gözlü biri ışığa doğru bakmışsa,mavi gölüde az ışığa balmışsa ,neredeyse aynı tonda olur.Özetle doğru görmek gerek.Zaten amatör ressamla,profesyonel ressam arasındaki en önemli fark,ne teknik ne de kullanılan malzeme,asıl fark doğru görmektir.Her sanatçı çok yi çizdiğini düşünebilir( ben hariç tabi ben daha yeterli bulmuyorum kendimi:) aslında çizimlerine bakıyorsun,bazısı hiç olmamış,ama ona göre olmuş çünkü öyle görüyor yani suçu yok aslında,Sorun onun gördüğünü doğru sanması.
Nasıl ki daha önce verdiğim örnekteki gibi ,iyi sanatçı denize bakınca ,biraz mavi,biraz gri,biraz yeşil karışımı v.s görür.Diğeride direk mavi görür... sorun bu yani buna dikkat edin.Bu diğerlerinden farklı ben bu farkı bulmalıyım demelisiniz.Zaten bu küçük farklar yüzünden milyarlarca insan birbirine benzemiyor.Unutmayınız ki,sadece benzerlik karakalem portrede yeterli olmuyor.Asıl önemli olan ifadeyi doğru aktarmaktır.İşte ifade içinde detay çok önemlidir.Mesela dudak çizgileri,burun kenar çizgileri,gözün açıklık,kapalılık durumu,gözün baktığı açı,göz bebeği ışıltısı,kaşların doğru yeri,v.s bunların her hareketi ifadeyi çıkarır.
Göz yuvarlağıda bittikten sonra,göz çerçevesi dediğimiz yere geçmeden önce en çık hata yapılan yerleden biri olan sklera denen gözün beyaz alanları bembeyaz bırakılmasıdır.Beyaz kısım gölgeye göre ayarlanmalıdır.Sonra göz yaşı bezi dediğimiz buruna doğru olan birleşim yeri yani,oradaki ton ve minik ışıltıda önemlidir.Bu bile çizimi ciddi etkiler yani .
Göz çerçevesinde kısaca ,üst kısım daima alt kısımdan koyudur.Bunu unutmayın.Genelde amatör çizimlerde gördüğüm alt ile üst sınırları aynı kalemle yaparlar.Oysa arada çok fark vardır.Yüzde 99 göz çerçevesi üst kısmını En az 8B kalemle geçerim.Alt kısım ise ten rengine göre ve kirpiklere göre değişir.Kirpiklerde en çok yapılan hata kirpik kalınlığıdır.Kirpikleri çizerken,kalemi açmaya üşenmeyin,Sürekli kurşun kalemin uvu sivri olmalıdır.Ve yavaş değil hızlı çizgiler atmalı,kirpiğin ucuna doğru kalem hızlıca çekilmelidir ki ucu sivri olsun.Bulabilirseniz 4B 0.5 mekanik kalem kullanın.Bunun ucunuda kağıda yatay çizerek sivriltebilirsiniz.
Kaşları çizerken yapılan en büyük hata ,kaşın açısıdır.Başlangıç bitiş yeri doğru ayarlanmıyor.Bunun en büyük sebebi kaşın başlangıç bitişteki kılların seyrekliğini doğru ayarlamamaktır.Seyreklik doğru ayarlanırsa,Uzun yada kısalık hatası en aza iner.Kaşlarda da kaşın koyuluğuna göre kalem seçilir.Kalem her zaman sivri olmalıdır.İnce kıllar için kaş başlangıç ve bitim yeri ile,üst sınır alt sınırdaki minik kılları mekanik kalemle çizebilirsiniz.Bunun için 0.2 ,0.3 mekanik kalemler var.2B uç kullanabilirsiniz.Kağıda doğru basınç uygulayarak açıklık koyuluğu ayaralıyabilirsiniz.
Özetle Karakalem portre çizerken en önemli mesele ,teknik konulardan çok,doğru görmek,zıtlıları doğru analiz etmek,en koyu ile en açık alanları doğru tespit edip kalan kısımları eleme ve benzetme yöntemiyle gerçeğe en yakını aramalıyız.İleriki yazılarda Karakalem portede kağıt kalem ilişkisininden bahsedeceğim.Her kağıt kalem birbiriyle uyumlu değildir.Örneğin canson kağıda faber castel kalem önersem,staedler önermem,yada fabriano kağıda dervent yada lyra olur ama faber olmaz v.s
Mehmet Emin DOĞAN Nisan 2017
Karakalem portre cizimlerinde dikkat edilmesi gereken konulardan biride,kalem ve kullanılan kağıdın uyumlu olmasıdır.Karakalem portre çizimlerinde ,benim kullandığım kalemler;faber castell 9000 serisi yani yeşil olan,staedtlerin kurşun kalem serileri,staedtlerin iki çeşit kurşun kalemi kullanıyorum ,biri staedtler mars lumograph serisi (mavi olan),birde klasik staedtler var siyah olan bunlarda teneke kutularda set olarak satılır.Bu siyah set olarak satılan staedtler kalemler özellikle kaş ve sakal,kirpik çizimlerinde ucu iyice sivriltilirse sonuç harika olur.Diğer staedtler mars lumograph serisi yani mavi olan kalemlerde burun kenar,dudak orta çizgi,göz altı torbaları,göz kapağı,kulak içi derin hatlat,alındaki boyun altındaki çizgilerde v.s alanlarda kullanırım.Faber castell 9000 serisi biraz daha yumuşak kurşun kalemlerdir.Bu kalemleri,yüzün boşluklarında kullanırım.Yanak,burun,dudak,alın,v.s kısımlarında faber castell 9000 kalemler kullanırım.Çünkü dağıtma kütükleriyle en uyumlu kalemler bunlardır.Dağıtma kütüğü yada harmanlama kütüğü denilen malzeme preslenmiş yoğun kağıttan yapılan kalem şeklinde malzemedir.Diğer adı tortillionstur.Çizim yapılırken kalem izlerini yok etmeye yayar.Yani kaba sıva düşünün bu kütük sayesinde kaba sıva üzerine geçince pürüzsüz bir alan çıkarır.
Eğer karakalem portre çizerken ,bazı malzemeleri bulamıyorsanız kendiniz yapabilirsiniz.Mesela harmanlama kütüğü yani tortillionsu kendiniz basitçe yapabilirsiniz.Yumuşak bir peçete,havlu kağıt v.s ve bir a4 kağıdı yeterlidir.Kağıt havlu içine a4 kağıdı konur ,katlaya katlaya kalem şekline getirilirse buda harmanlama kütüğü görevini görür.Ama ucu kirlendikçe değiştirmek gerekiyor.Birde bulabilrseniz sert preslenmiş pamuklar da iş görür.
Karakalem portre çalışmasında en önemli kalemlerden biride mekanik uçlu kalemlerdir.Bunların 0.2,0.3,0.5 uçlu kalemleri ve bunların hb,b,2b,3b,4b uçları portre çizimlerinde harikalar yaratır.Sizinde tahmin edeceğiniz gibi ince uçlular ince kıllarda yani kaşın sınırlarında ,sakalın sınırlarında göz altı ince kirpiklerde işe yarar.0.5 kalın uçlu olanda ara yerlerde genellikle kullanırım.Şakak kısmı ince traşlı yerlerde,gıdılarda v.s kullanılabilir.Tabi her insanın yüzü farklıdır.Duruma göre kural dışına çıkmak gerek.Her kalen mutlaka burada kullanılacak diye bir kalıp içinde olamamak gerek.
Karakalem portre çizimlerinde,diğer önemli hususta karakalem portrede kullanılan resim kağıtlarıdır.Benim kullandığım kağıtlar.Canson 200 gr krem rendi olan,schoeller 250 gr krem rengi olan ,bristol beyaz renkli kağıt,fabriano grubu kağıtlar.Şimdi diceksiniz ki neden farklı farklı kağıtlar kullanıyor ki ? Birincisi zenci birini çizeceksem beyaz kalem kullanırım,sarışın birini çizeceksem scholler kağıt v.s birde kalem kağıt uyumu gereklidir.Şöyle kiFaber castell kalem ile en uyumlu kağıt bana göre cansondur.İkiside yumuşak kalır birbirine uyumludur.Örneğin canson kağıda staedtlerin klasik siyah kalemleri olmuyor.Bastırınca kağıtta iz bırakıyor.Yani iğne ile çizmişsiniz gibi.Oysa aynı kalem bristol kağıtta daha iyi sonuç veriyor.Aynı şekilde en çok kllandığım staedtler mars lumograph serisi scholler hummers kağıtlarda başarılı sonuçlar veriyor.Makale devam edecek devamında karakalem portrenin kaba taslağı pratik olarak nasıl çıkarılır ondan bahsedeceğim.
Karakalem portre çizimlerinde kareleme yöntemi;
Karakalem portre çizimlerinde en klasik ve en eski yöntemlerden birisi karelere bölme yöntemidir.Bu teknikte çizilecek fotoğraf ve resim kağıdı eşit karelere bölünür.Ama diyelimki çizilecek kağıt 35 x50 cm kağıt olsun,çizeceğimiz fotoğrafın ebatıda 17,5 x 25 cm olsun yani tam yarısı .O zaman çizilecek fotoğraftaki kareler 2 cm aralıklarında ise,resim kağıdındaki yani 35 x 50 cm kağıtta ,her aralık 4cm gibi olmalıdır.Tabi duruma göre aralık mesafesi değişebilir.Hem fotoğrafın hemde resim kağıdının ebatları değişebilir.Özetle ebat ne kadar değişirse değişsin ,orantı değişmez.Bu teknik halen kullanılan güzel bir tekniktir.Bende arada kullanıyorum.Çünkü detaylı çizimlerde sadece kaba taslak yetmeyebilir.Örneğin göz ve çevresini çizerken minik minik alanlarda tam isabet için kareleme yöntemi mükemmeldir.DEVAM EDECEK.
